Heb je moeite met het opschuimen van je melk voor Latte Art? Dan ben je niet de enige, ik heb er in het begin ook zeker moeite mee gehad. Totdat ik begreep hoe elke stap werkt, en waarom elke stap belangrijk is. Dat ga ik je op deze pagina uitleggen. Zodat jij binnen no-time ook de perfecte melk kunt opschuimen voor niet alleen Latte Art, maar ook voor een heerlijk romige en zoet smakende melk! Hieronder leg ik je dit stap-voor-stap uit, maar je kunt ook mijn tutorials bekijken. Veel plezier met oefenen!
Melk Opschuimen: Hoe creëer je Microfoam?
Melk opschuimen tot de juiste textuur is niet alleen essentieel voor het schenken van Latte Art, het voegt ook enorm veel toe aan de smaaksensatie van bijvoorbeeld je cappuccino. Melk met de perfecte textuur noemen we in Barista Land: ‘Microfoam’. Microfoam is melk waarbij de luchtbelletjes zo klein zijn dat je deze niet meer ziet. Melk met Microfoam is erg romige en zachte melk, met een zoete smaak en een heerlijk mondgevoel. Ook heb je microfoam nodig voor het goed kunnen schenken van Latte Art. Met té dunne, of té luchtige melk ga je geen strakke figuren kunnen schenken.
Nu je weet wat microfoam is, is het tijd om te leren hoe je dit voor elkaar krijgt. Laten we eerst beginnen bij wat je nodig hebt.
Melk Opschuimen: Wat heb je nodig?
Melk
Om melk goed te laten ‘uitzetten’ is het belangrijk dat de melk een aardig hoog percentage vet bevat. Dat is de reden waarom volle koemelk het meest geschikt is voor het creëren van micro-foam. Je kunt best melk opschuimen met halfvolle melk, maar je zult dan minder romige melk creëren. Daarnaast kun je ook experimenteren met plantaardige melken zoals havermelk, amandelmelk of soja-melk. Zelf gebruik ik 90 procent van de tijd havermelk van Oatly. Deze schuimt zeer goed en geeft je Latte of Cappuccino net wat meer punch. De reden dat ik daarmee ben begonnen is omdat het beter is voor het milieu, en diervriendelijk is. Nu geniet ik meer van een Cappuccino met havermelk, dan gewone melk! Indien je dit goed opschuimt kun je daar ook prima Latte Art mee schenken. Als je begint, zal ik je zeker aanraden om met volle melk te beginnen, omdat dit een stuk gemakkelijker werkt.
Je kunt melk opschuimen op andere manieren, daar zal ik later verder op ingaan, maar op deze pagina houd ik het bij het traditionele opschuimen met een stoompijp. In principe kun je met elke stoompijp melk opschuimen, maar niet elke stoompijp is even geschikt voor het creëren van microfoam. Het liefst wil je er een met een traditionele RVS stoompijp, met 1, 2 of meerdere luchtgaten.
Klik hier voor een pagina met geschikte espressomachines met stoompijp.
Voor het opschuimen hebben we een melkkan nodig, het liefst een van RVS zodat je goed de temperatuur kunt voelen. Je kunt ook een keramieken melkkan gebruiken, maar daarmee kun je veel lastiger de temperatuur voelen. Daardoor is het risico van verbranden van de melk een stuk groter. Kies bij voorkeur voor een melkkan die naar boven toe smaller wordt.
Melk Opschuimen: Hoeveelheid Melk & Positie Stoompijp
Vul je melkkan met melk, tot ongeveer een 0,5 a 1 cm onder de schenktuit. Doe je er meer in, dan heeft de melk te weinig ruimte om uit te zetten en loopt de melkkan over (zoals ik doe in de tutorial hieronder..). Doe je er veel minder in? Dan is de kans groot dat je de melk verbrand, en dat de melk niet lekker kan ronddraaien. Gebruik de schenktuit om de stoompijp de melk in te geleiden, dit helpt je ook om de stoompijp op dezelfde positie te houden. Positioneer de stoompijp dan in de melkkan, met het “topje” van de stoompijp ongeveer een halve cm onder de melk. Zorg ervoor dat het stoompijpje niet in het midden van de melk zit, maar aan de zij- of achterkant (dit zie je op de afbeelding hieronder). Dit doe je omdat je de melk door de melkkan wilt laten “rondtollen”. Je voegt tijdens het melk opschuimen namelijk niet alleen maar lucht toe, maar je wilt ook dat de luchtbellen zo goed mogelijk worden geïncorporeerd in de melk. Zo creëer je heerlijk, romig microfoam. Bij een grotere melkkan kies ik altijd voor een van de zijkanten, bij kleinere melkkannen het liefst recht achteraan. Wil je het in actie zien? Kijk dan beide tutorials hieronder!
Melk Opschuimen: Lucht Toevoegen & Luchtbellen Incorporeren
Het opschuimen bestaat uit twee stappen: het toevoegen van lucht aan de melk, en vervolgens de luchtbellen zo verkleinen dat deze geheel worden opgenomen in de melk. Als je je stoompijp op de juiste positie hebt, zet je de stoomfunctie vol aan. Hoe krachtiger hoe beter, als je ‘m goed hebt gepositioneerd begint de melk rond te tollen en hoor je een slurpend, sissend geluid. Beweegt de melk weinig, en hoor je een soort ongemakkelijk “krijsgeluid”? Dan heb je de stoompijp té diep in de melk. Ontstaat er een bubbelbad in je melkkan, en vliegt melk overal door de keuken? Dan heb je je melkkan niet diep genoeg. Het juiste geluid is een subtiel slurpend geluid, wat je hoort wanneer de melk de lucht als het ware opslurpt.
Melk Opschuimen: Hoeveelheid Lucht & Temperatuur Melk
Als de melk rondtolt en je een licht sissend geluid hoort ben je op de juiste weg. Hoeveel lucht moet je toevoegen? Hoeveel precies, is erg lastig te zeggen. Voor een Cappuccino voeg je aardig wat lucht toe, zo’n 50 a 80 procent toename in volume. Voor Latte Art is dat te dik, dan kun je beter gaan voor een toename van zo’n 30 tot 40 procent. Het beste is om binnen in je melkkan te markeren tot waar je hebt opgeschuimd. Zodat je vanuit hier kunt verder werken. Was je melk te dik? Dan voeg je de volgende keer minder lucht toe. Dit is even oefenen, maar tijdens het schenken wordt al gauw duidelijk wanneer je melk te dik of te dun is. Als je voldoende lucht hebt toegevoegd, til je je melkkannetje een klein beetje op (nadruk op een klein beetje!). Hierdoor dompel je ‘m wat verder onder de melk, zodat er geen lucht meer wordt toegevoegd. Probeer de positie van de stoompijp verder gelijk te houden, zodat de ronddraaiende beweging blijft bestaan. Zo kunnen de luchtbellen het best worden opgenomen in de melk. Dan is het even wachten tot de melk heet genoeg is. Dit is rond een temperatuur van 60 a 67 graden Celsius. Je kunt een thermometer gebruiken, of met je hand voelen aan de onderkant van de melkkan. Wanneer deze te heet is om 2 seconden aan te raken, is je melk heet genoeg. Maak de melk niet té heet, want dan verbrand deze en dan smaakt je cappuccino of Latte naar karton… zonde! Is de melk heet genoeg? Dan zet je de stoompijp uit.
Melk Opschuimen: "Polijsten" van de melk
Na het opschuimen, is het belangrijk dat je de stoompijp even kort purgeert. Zodat er geen melkresten in de stoompijp blijft zitten. Ook veeg je even met een doekje de melk van de stoompijp af, anders gaat dit in je machine trekken en dat is foute boel. Dan pak je de melkkan, en tik je een paar keer stevig met de bodem op je aanrecht of tafel. Zodat de laatste bellen aan het oppervlak verdwijnen. Dan wals je de melk rustig heen en weer, om de melk te “polijsten”. Als je dit goed doet, begint je melk mooi te glanzen. Als je alle stappen goed hebt doorlopen heb je nu de perfecte ‘microfoam’ om Latte Art mee te schenken, gefeliciteerd! Oefenen maar!!
Melk Opschuimen Tip: Oefen met Water + Afwasmiddel of Zeep
Een fijne tip is om te oefenen met water en afwasmiddel. Dit is een prettige manier om te beginnen, omdat je zo voorkomt dat je liters melk verspilt, of jezelf dwingt om 10 cappuccino’s achter elkaar weg te tikken. Na 2 cappuccino’s sta ik al te trillen, dus dat zou ik niet aanraden ;). Waarom water en afwasmiddel? De textuur van het water en afwasmiddel reageert ongeveer hetzelfde als die van melk. Voeg je te veel lucht toe, dan krijg je een erg luchtige sop. Voeg je de juiste hoeveelheid toe, dan zie je geen bubbels in het sopje, terwijl je wel lucht hebt toegevoegd. Dat betekent microfoam, in water. Als dat je lukt; gefeliciteerd, je hebt microfoam gecreëerd!
Melk Opschuimen: Video Tutorials
Hieronder zie je twee tutorials waarin ik bovenstaande stappen laat zien. De bovenste is het meest compleet en gemakkelijkst te bekijken. De 5 minuten video is het kortst, voor als je tijd te kort hebt 😉
Melk Opschuimen: Infographic
In onderstaande infographic staat stap-voor-stap weergegeven wat je moet doen om de melk goed op te schuimen.
Oefening baart kunst!
Zoals met zoveel dingen leer je melk opschuimen niet in een keer. Oefening baart wat dat betreft letterlijk kunst, want met goede melk komt Latte Art wel erg dichtbij. Blijf oefenen en probeer voor jezelf de juiste positie van de stoompijp te vinden. Het lastigste te leren is bepalen wanneer je genoeg lucht toe hebt gevoegd. Met ervaring zul je dit steeds makkelijker doorhebben. Mijn vuistregel is: als het kannetje warm aan begint te voelen stop ik met de luchttoevoer. Blijf oefenen en pluk daar later de vruchten van. Succes en veel plezier!
